RUINA ZAMKU PIASTOWSKIEGO W STRZELCACH OPOLSKICH

Strzel­cach O­pol­skich, naj­mniej­szym w o­kre­sie śred­nio­wie­cza mieś­cie księs­twa o­pol­skie­go, stoi ru­ina zam­ku pias­tow­skie­go znisz­czo­ne­go przez woj­ska so­wiec­kie pod­czas dzia­łań wo­jen­nych wios­ną 1945 ro­ku. Jesz­cze przed lo­ka­cją mias­ta i bu­do­wą ksią­żę­cej wa­row­ni ist­nia­ła tu­taj drew­nia­na sie­dzi­ba ob­ron­na strzel­ców ksią­żę­cych, któ­rzy po­lo­wa­li i strze­gli bez­pie­czeń­stwa kup­ców po­dró­żu­ją­cych po­blis­kim szla­kiem hand­lo­wym z Kra­ko­wa przez Wroc­ław do Drez­na. Gród ten przy­pusz­czal­nie zos­tał spa­lo­ny przez Bo­les­ła­wa Wstyd­li­we­go w 1273 ro­ku, a w je­go miej­scu Bo­les­ław I Opol­ski (+1313) lub je­go syn Bo­les­ław II (+1356) wznieś­li mu­ro­wa­ny za­mek wzmian­ko­wa­ny w 1303 ro­ku ja­ko Cas­trum Stre­le­cen­se. Po śmier­ci Bo­les­ła­wa I nas­tą­pił po­dział pań­stwa o­pol­skie­go po­mię­dzy je­go trzech sy­nów, w wy­ni­ku któ­re­go ut­wo­rzo­ne zos­ta­ło sa­mo­dziel­ne księs­two pias­tow­skie ze sto­li­cą w Strzel­cach. Wład­cą te­go mi­nia­tu­ro­we­go pań­stew­ka zos­tał naj­młod­szy syn bol­ko­wy - Al­bert Strze­lec­ki (+1370). Mło­dy ksią­żę na­dał Strzel­com pra­wa miej­skie i o­to­czył je mu­ra­mi ob­ron­ny­mi, przys­tą­pił też do roz­bu­do­wy zam­ku, jed­nak nie zna­ne nam są za­kres i cha­rak­ter tych zmian. Praw­do­po­dob­nie mu­sia­ły być o­ne znacz­ne, po­nie­waż mo­nar­cha prze­by­wał na sta­łe w Strzel­cach i tu­taj u­rzę­do­wał, o czym świad­czą da­to­wa­nia wszyst­kich do­ku­men­tów wys­ta­wio­nych przez nie­go w 1. po­ło­wie XIV wie­ku, wśród nich do­ku­ment z 20. wrześ­nia 1342 ty­tu­łu­ją­cy Al­ber­ta pa­nem te­go mias­ta (nos Al­ber­tus dei gra­tia dux Ju­nior O­po­lien­sis et do­mi­nus Stre­li­cen­sis). Z niez­na­nych po­wo­dów ksią­żę nie zło­żył w 1327 ro­ku w O­pa­wie wraz z in­ny­mi ksią­żę­ta­mi gór­no­śląs­ki­mi hoł­du len­ne­go kró­lo­wi Czech Ja­no­wi Luk­sem­bur­czy­ko­wi, choć w la­tach nas­tęp­nych pań­stwo strze­lec­kie jest trak­to­wa­ne ja­ko część ko­ro­ny Św. Wac­ła­wa. W ta­kiej for­mie przetr­wa­ło ono do śmier­ci Al­ber­ta, któ­ra nas­tą­pi­ła o­ko­ło ro­ku 1370.

PFALZGRAF OTTHEINRICHS REISEBILDER Z ROKU 1536

PAŁAC W LATACH 30. XX WIEKU I OBECNIE

o bez­po­tom­nej śmier­ci Al­ber­ta księs­two strze­lec­kie przesz­ło na nie­mod­liń­ską li­nię Pias­tów, a po jej wy­gaś­nię­ciu wraz ze śmier­cią Bol­ka III w 1382 ro­ku - na li­nię o­pol­ską. W ten spo­sób wład­ca O­po­la Bol­ko IV (+1437) z pow­ro­tem od­zys­kał część daw­ne­go dzie­dzic­twa. Pro­hu­syc­kie sym­pa­tie je­go sy­na i nas­tęp­cy, Ber­nar­da Nie­mod­liń­skie­go, uch­ro­ni­ły mias­to przed nisz­czą­cym na­jaz­dem hu­sy­tów w 1430 ro­ku, a księ­ciu poz­wo­li­ły na­wet roz­sze­rzyć zak­res te­ry­to­rial­ny swe­go władz­twa, kie­dy ko­rzys­ta­jąc z pa­nu­ją­ce­go na Śląs­ku za­mie­sza­nia wy­ku­pił za zgo­dą ksią­żąt brzes­kich z rąk hu­sy­ty Pu­cha­ły zie­mię by­czyń­ską i klucz­bor­ską. W ro­ku 1438 po­dej­mo­wał on na zam­ku strze­lec­kim kró­le­wi­cza Ka­zi­mie­rza Ja­giel­loń­czy­ka i pod­czas te­go po­by­tu za­war­to na po­lu pod mias­tem u­kład, w któ­rym ksią­żę zo­bo­wią­zał się po­pie­rać sta­ra­nia Ka­zi­mie­rza o ko­ro­nę czes­ką. Gdy Ber­nard zmarł bez­po­tom­nie w ro­ku 1455, mias­tem wła­dał Bo­les­ław V Gło­gó­wec­ki (+1460) zwa­ny też Bol­kiem Hu­sy­tą, po nim zaś Strzel­ce przy­łą­czo­no do księs­twa o­pol­skie­go pod rzą­da­mi Mi­ko­ła­ja (+1476). O­kres pa­no­wa­nia wład­ców z o­pol­skiej li­nii Pias­tów cha­rak­te­ry­zo­wał się po­wol­nym, acz sys­te­ma­tycz­nym roz­wo­jem mias­ta, któ­re­go zły stan in­fras­truk­tu­ry w po­cząt­kach XV wieku ob­ra­zu­je ko­niecz­ność na­praw na­der złych, za­bło­co­nych dróg i wiel­kie­go szla­ku przed na­szy­mi bra­ma­mi, a tak­że w sa­mym mieś­cie Strzel­ce, gdyż fur­ma­ni i in­ni lu­dzie z wo­za­mi cięż­ko i z wiel­ką bie­dą led­wo mo­gą przebr­nąć. Tym­cza­sem już w po­ło­wie wie­ku na pot­rze­by mias­ta pra­co­wa­ły czte­ry mły­ny, a czci­god­ni mąd­rzy raj­cy mo­gli poz­wo­lić so­bie na za­kup wios­ki i fol­war­ku Czart­ko­wi­ce, co kosz­to­wa­ło ka­sę miej­ską su­mę 65 grzy­wien czes­kich. Od­ro­dze­nie kul­tu­ral­ne i e­ko­no­micz­ne Strze­lec trwa­ło nie­przer­wa­nie do śmier­ci os­tat­nie­go Pias­ta o­pol­skie­go, księ­cia Ja­na II Do­bre­go, dnia 27 mar­ca 1532 ro­ku.

PAŁAC W LATACH 30. XX WIEKU I OBECNIE

raz z wy­gaś­nię­ciem li­nii Pias­tów o­pol­sko-ra­ci­bor­skich zie­mia strze­lec­ka prze­szła - ja­ko dzie­dzic­two po len­ni­kach - pod wła­da­nie kró­la czes­kie­go Fer­dy­nan­da Hab­sbur­ga, któ­ry nas­tęp­nie prze­ka­zał je w zas­taw mar­gra­bie­mu An­sba­chu Je­rze­mu Ho­hen­zol­ler­no­wi (+1543), a gdy mar­gra­bia zmarł, Strzel­ce ob­jął je­go syn, ksią­żę kar­niow­ski Je­rzy Fry­de­ryk (+1603). Jak wy­ka­zu­ją spo­rzą­dzo­ne o­pi­sy, za­mek był już wów­czas zruj­no­wa­ny i wy­ma­gał kosz­tow­ne­go re­mon­tu. W za­kres je­go do­me­ny wcho­dzi­ły dwa fol­war­ki: na Za­le­siu o­raz tak zwa­ny Wiel­ki Fol­wark przed mias­tem, u­trzy­my­wa­ne z fol­war­czno-pań­szczy­źnia­nej pra­cy miesz­kań­ców o­ko­licz­nych wsi Za­le­sie, Li­chy­nia i Leś­ni­ca, przy­no­sząc (w 1581) do­chód w wy­so­koś­ci 27,000 ta­la­rów. Waż­ną ce­zu­rą w dzie­jach re­zy­den­cji stał się rok 1562, gdy Strzel­ce ob­jął w dzier­ża­wę rad­cy ce­sar­skie­go Ge­or­ga von Re­dern. Pod­jął się on bo­wiem od­bu­do­wy zam­ku, któ­ry we­dług włas­no­ręcz­nie spo­rzą­dzo­ne­go w 1581 ro­ku in­wen­ta­rza był tak znisz­czo­ny, że z wy­jąt­kiem kil­ku izb i ko­mór w do­mu tym nie moż­na by­ło miesz­kać. Sta­re mu­ry sta­ły przez wie­le lat bez da­chu, prze­gni­ły i ze­psu­ły się do te­go sto­pnia, że na­le­ża­ło je właś­ci­wie zbu­rzyć. Po­nad­to front zam­ku przed­sta­wia dziś ta­ką ru­inę, że nie­mal co­dzien­nie o­ba­wiam się szko­dli­we­go ru­nię­cia. Tak­że fol­war­ki są w ru­i­nie i zmu­szo­ny jes­tem je od no­wa od­bu­do­wać. Cał­ko­wi­cie od fun­da­men­tów wznie­sio­no pra­we skrzyd­ło zam­ko­we, resz­tę zaś grun­tow­nie wy­re­mon­to­wa­no. Gmach o­trzy­mał no­wy dach, po­cząt­ko­wo kry­ty gon­tem, z cza­sem za­mie­nio­nym na da­chów­kę, a tak­że no­wą ka­mie­niar­kę drzwi i okien. W piw­ni­cach u­rzą­dzo­no skład­ni­cę win, a na pierw­szym pięt­rze - skar­biec. Roz­po­czę­te w 1562 pra­ce trwa­ły aż do ro­ku 1596 i fi­nan­so­wa­ne by­ło nie tyl­ko przez von Re­der­na, ale rów­nież przez ra­dę miej­ską, któ­ra na ten cel za­ku­pi­ła 40 ty­się­cy ce­gieł. Od­no­wio­na re­zy­den­cja na­bra­ła cech re­ne­san­so­wych.

WIDOK OD STRONY PARKU, POCZTÓWKI Z LAT 20. XX WIEKU

1645 ro­ku ce­sarz od­dał Strzel­ce O­pol­skie wraz z ca­łym księs­twem w rę­ce kró­la pol­­skie­go Wła­dys­ła­wa IV. Po­zos­ta­ło ono w rę­kach Wa­zów do ro­ku 1666, kie­dy żo­na Ja­na III Ma­ria Gon­za­ga sprze­da­ła prze­ka­za­ne jej przez mę­ża włoś­ci. Zie­mie te w o­kre­sie Po­to­pu Szwedz­kie­go słu­ży­ły za schro­nie­nie pol­skich e­lit pań­stwo­wych i koś­ciel­nych - w Strzel­cach prze­by­wał ar­cy­bis­kup gnieź­nień­ski i kil­ku pra­ła­tów, pod­czas gdy Jan Ka­zi­mierz wraz z dwo­rem o­siadł w nie­od­leg­łym Gło­gów­ku. W je­go i­mie­niu za­rzą­dzał księs­twem o­pol­skim kró­lew­ski pod­cza­szy Kas­per hra­bia von Col­lo­na, właś­ci­ciel roz­leg­łych ma­jąt­ków na Gór­nym Śląs­ku, na­by­tych m.in. dzię­ki zna­ko­mi­tym re­la­cjom, ja­kie łą­czy­ły go z pol­skim kró­lem. Po woj­nie Col­lo­no­wie dro­gą kup­na wesz­li w po­sia­da­nie Strze­lec, przy­czy­nia­jąc się do roz­wo­ju zdzie­siąt­ko­wa­ne­go przez zbroj­ne kon­flik­ty i epi­de­mie re­gio­nu. O ska­li ów­czes­ne­go u­pad­ku mias­ta mó­wią za­cho­wa­ne o­pi­sy, we­dług któ­rych w 1690 ro­ku w Strzel­cach miesz­ka­ło za­­led­wie 260 do­ros­łych o­sób, przez ca­łe la­ta nie wy­pra­wia­no tu­taj ślu­bów, a część do­mów sta­ła pus­ta. No­wi właś­ci­cie­le od­bu­do­wa­li fol­war­ki, re­ak­ty­wi­zo­wa­li ce­chy rze­mieśl­ni­cze i od­no­wi­li część bu­dow­li u­ży­tecz­noś­ci pu­blicz­nej, choć z cza­sem po­cząt­ko­wo do­bre re­la­cje po­mię­dzy ni­mi a mias­tem u­leg­ły o­chło­dze­niu. Szcze­gól­nie o­kres pa­no­wa­nia Kar­la Le­o­nar­da Sa­mu­ela von Col­lo­na za­pi­sał się ja­ko sze­reg kon­flik­tów z miesz­kań­ca­mi, któ­rzy sła­li pis­ma do ce­sa­rza skar­żąc się na spro­wa­dza­nie przez nie­go Ży­dów, o­sied­la­nie no­wych rze­mieśl­ni­ków i ode­bra­nie pra­wa sprze­da­ży wód­ki, ale rów­nież na to, że w ro­ku 1711 hra­bia za­żą­dał od miesz­czan czte­ro­kon­ne­go za­przę­gu, a gdy ich przed­sta­wi­cie­le po­pro­si­li o zmia­nę te­go o­bo­wiąz­ku na czynsz pie­nięż­ny, zwo­łał ich na za­mek, a stam­tąd wszyst­kich jak psów zag­na­no do wię­zie­nia. Ko­nie zaś za­bra­no mias­tu prze­mo­cą.

WIDOK OD STRONY PARKU, POCZTÓWKI Z LAT 20. I 30. XX WIEKU

o za­ję­ciu Śląs­ka przez Pru­sy wła­dza ad­mi­nis­tra­cyj­na pry­wat­nych właś­ci­cie­li mias­ta zos­ta­ła o­gra­ni­czo­na, a w Strzel­cach u­rzą­dzo­no du­ży gar­ni­zon woj­sko­wy, któ­ry u­trzy­my­wać mu­sie­li sa­mi miesz­cza­nie. W la­tach 1752-61 po­ses­jo­na­tem dóbr strze­lec­kich był Nor­bert Wac­law Franz von Col­lo­na (+1761), zaś po je­go śmier­ci krót­ko po­siad­łoś­cia­mi za­rzą­dza­ła je­go żo­na Si­do­nie von So­re­gi. Os­tat­nim właś­ci­cie­lem zam­ku, a za­ra­zem os­tat­nim męs­kim przed­sta­wi­cie­lem te­go ro­du był Phil­lip von Col­lo­na. Zmarł on w ro­ku 1807 w cza­sie po­dró­ży po Węg­rzech po­zo­sta­wia­jąc po so­bie o­gro­mny ma­ją­tek o war­toś­ci o­ko­ło 3 mi­lio­nów ta­la­rów. W związ­ku z tym, że Phil­lip nie przy­go­to­wał na czas tes­ta­men­tu, for­tu­na ta przesz­ła w dro­dze spad­ku na in­ne ro­dy szla­chec­kie. Nie­dłu­go po­tem re­zy­den­cję w Strzel­cach ob­jął ge­ne­rał wojsk sas­kich hra­bia An­drzej Ma­ria Re­nard (+1874). Ten za­moż­ny przed­się­bior­ca, właś­ci­ciel nie­mal po­ło­wy u­dzia­łów ko­lei war­szaw­sko-wie­deń­skiej, a tak­że licz­nie roz­sia­nych na Gór­nym Śląs­ku ko­pal­ni, hut i go­rzel­ni, pod­jął się res­tau­ra­cji zam­ku, ja­ką prze­pro­wa­dził w la­tach 40. XIX wie­ku zmie­nia­jąc je­go o­bli­cze w sty­lu mod­ne­go ne­o­go­ty­ku. Gmach u­tra­cił w jej wy­ni­ku po­zo­sta­łoś­ci cech ob­ron­nych, w za­mian o­trzy­mał no­wą wie­żę i przy­leg­łe za­bu­do­wa­nia w pos­ta­ci czwo­ra­ków o­raz masz­ta­lar­ni. In­wes­ty­cji tej to­wa­rzy­szył trwa­ją­cy trzy­naś­cie lat pro­ces za­kła­da­nia naj­więk­sze­go w ca­łym re­gio­nie par­ku kra­jo­bra­zo­we­go w sty­lu an­giel­skim, któ­re­go re­a­li­za­cję przy­go­to­wał i pro­wa­dził o­grod­nik naz­wis­kiem Schmidt. Re­zy­den­cja zos­ta­ła spa­lo­na przez So­wie­tów w stycz­niu 1945 i od te­go cza­su po­zo­sta­je w ru­i­nie.

ZAMEK W STRZELCACH OPOLSKICH, STAN WSPÓŁCZESNY

red­nio­wiecz­ne za­ło­że­nie ob­ron­ne mia­ło for­mę wa­pien­nej wie­ży miesz­kal­nej zbu­do­wa­nej na pla­nie pros­to­pad­łoś­cia­nu i chro­nio­nej przez wał o­raz dwie fo­sy, a być mo­że rów­nież przez sprzę­żo­ny z mu­ra­mi mias­ta ob­wód ob­ron­ny. Po­zos­ta­łoś­ci tej wie­ży o bo­kach pod­sta­wy 13,9x16,1 met­ra znaj­du­ją się w za­cho­wa­nym bu­dyn­ku bram­nym, w cen­tral­nej częś­ci no­wo­żyt­ne­go pa­ła­cu, któ­re­go kom­po­zyc­ję i roz­pla­no­wa­nie roz­wi­nę­ły pro­wa­dzo­ne od XVI do XIX wie­ku prze­bu­do­wy. Uksz­tał­to­wa­ny w ich wy­ni­ku zes­pół pa­ła­co­wy sta­no­wił roz­leg­łe, nie­re­gu­lar­ne za­ło­że­nie z dwo­ma pro­wa­dzo­ny­mi w osi wschód-za­chód skrzyd­ła­mi miesz­kal­ny­mi z ob­szer­nym dzie­dziń­cem zam­knię­tym od po­łud­nia wiel­kim ry­za­li­tem skie­ro­wa­nym w stro­nę par­ku. Wjazd na za­mek pro­wa­dził od pół­no­cy przez trój­ar­ka­do­wą bra­mę wjaz­do­wą zdo­bio­ną póź­no­ba­ro­ko­wy­mi fi­gu­ra­mi świę­tych: : św. Ja­na Ne­po­mu­ce­na - pa­tro­na od niesz­część na mos­tach i św. Flo­ria­na - pa­tro­na od po­ża­rów. Od lat 40. XIX stu­le­cia w bry­le pa­ła­cu do­mi­nu­je zbu­do­wa­na z ka­mie­nia i ceg­ły wie­ża o wy­so­koś­ci 30 me­trów, w pod­sta­wie kwa­dra­to­wa, a w wyż­szych par­tiach oś­mio­bocz­na, z ta­ra­sem wi­do­ko­wym na trze­ciej kon­dyg­na­cji.

PLAN ZAMKU Z XIII WIEKU WG J. ROMANOWA NA TLE PAŁACU NOWOŻYTNEGO:
1. WIEŻA, 2. MUR KURTYNOWY, 3. FOSA WEWNĘTRZNA, 4. FOSA ZEWNĘTRZNA, 5. WAŁ OBRONNY

PRZEKRÓJ ZAMKU Z REKONSTRUKCJĄ XIV-WIECZNEJ WIEŻY WG J. ROMANOWA

a­cho­wał się pe­łen ob­wód mu­rów pa­ła­cu, a w pew­nym stop­niu rów­nież po­dzia­ły wew­nętrz­ne, przy czym skrzyd­ło wschod­nie jest już częś­cio­wo zbu­rzo­ne, a stan po­zos­ta­łych gro­zi za­wa­le­niem. Gdzie­nieg­dzie przetr­wa­ły po­zos­ta­łoś­ci re­ne­san­so­wej i ba­ro­ko­wej ka­mie­niar­ki o­raz skle­pie­nia piw­nic. Brak o­pie­ki nad za­byt­kiem do­pro­wa­dził do te­go, że dziś wy­peł­nia go dzi­ka roś­lin­ność, a ca­łość wy­łą­czo­na jest ze zwie­dza­nia, któ­re w ta­kim sta­nie zresz­tą mo­gło­by być nie­bez­piecz­ne. Na­dzie­ją dla zam­ku po­zo­sta­ją pla­ny je­go od­bu­do­wy, do ja­­kiej od dłuż­sze­go już cza­su przy­mie­rza się pry­wat­ny in­wes­tor, któ­ry po za­koń­cze­niu prac chciał­by w nim pro­wa­dzić dzia­łal­ność ho­te­lo­wą. Tem­po re­ali­za­cji te­go pro­jek­tu nie nas­tra­ja jed­nak op­ty­mis­tycz­nie i wciąż nie wia­do­mo, czy in­wes­ty­cja zo­sta­nie u­koń­czo­na. Fo­to­gra­fie na stro­nie przed­sta­wia­ją stan ru­in w ro­ku 2012 - obec­nie wie­ża zam­ko­wa jest już o­tyn­ko­wa­na.

PROJEKT REWITALIZACJI ZAMKU

a­mek stoi w po­łud­nio­wej częś­ci śród­mieś­cia, przy ul. Zam­ko­wej, w po­bli­żu dro­gi wo­je­wódz­kiej 94 pro­wa­dzą­cej z Opo­la do Gli­wic. Sa­mo­chód naj­wy­god­niej jest zos­ta­wić na Ryn­ku , skąd spa­cer do ruin zaj­mu­je o­ko­ło 5 mi­nut. Z od­da­lo­ne­go o 1,5 ki­lo­met­ra dwor­ca ko­le­jo­we­go na­le­ży kie­ro­wać się we­dług wska­zań od­sy­ła­cza.

1. A. Będkowska-Karmelita: Przewodnik po Ziemi Opolskiej, Alkazar 2008
2. M. Chorowska: Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 2003
3. K. Jońca: Zarys dziejów Strzelec Opolskich, 1970
4. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
5. R. Rogiński: Zamki i twierdze w Polsce - historia i legendy, IWZZ 1990
6. A. R. Sypek: Zamki i obiekty warowne od Opola do Żywca, Alma-Press

ZAMEK W STRZELCACH OPOLSKICH, STAN WSPÓŁCZESNY

W pobliżu:
Toszek - zamek książąt oświęcimskich XVw., 18 km
Ujazd - ruina zamku biskupów wrocławskich XIVw., 18 km
Pławniowice - manierystyczny zespół pałacowo-parkowy XIXw., 24 km
Krapkowice - renesansowy zamek szlachecki XVIw., 25 km
Krapkowice Otmęt - ruina zamku rycerskiego XIVw., 26 km
Kędzierzyn-Koźle - ruina zamku książąt opolskich XIVw., 28 km
Opole - pozostałości zamku książęcego XIIIw., 34 km
Opole Górka - relikty zamku książęcego XIVw., 34 km

Warto zobaczyć również:

Zaj­mu­ją­cy ob­szar na po­łud­nie od zam­ku 65-hek­ta­ro­wy park kraj­obra­zo­wy w sty­lu an­giel­skim, w któ­rym roś­nie wie­le za­byt­ko­wych drzew, m.in. naj­wyż­szy w Pol­sce wiąz, ci­sy, tu­li­pa­now­ce, bia­łe bu­ki i pla­ta­ny. Sta­ran­nie u­trzy­ma­ne za­ło­że­nie u­ro­zma­ica­ją ocz­ka wod­ne o­raz za­byt­ko­we bu­dyn­ki, wśród nich XIX-wiecz­na masz­ta­lar­nia, daw­na staj­nia na­le­żą­ca hra­bie­go Re­nar­da.

W Ryn­ku Ra­tusz o ce­chach kla­sy­cys­tycz­no-ne­o­go­tyc­kich, wznie­sio­ny w po­ło­wie XIX wie­ku. Przy ra­tu­szu sym­bol mias­ta - pom­nik myś­li­we­go (myś­liw­ca), od któ­re­go zgod­nie z tra­dyc­ją roz­wi­nę­ła się współ­czes­na naz­wa mias­ta.

Neo­ba­ro­ko­wy koś­ciół p.w. św. Waw­rzyń­ca, zbu­do­wa­ny wpraw­dzie za­led­wie sto lat te­mu, ale wy­po­sa­żo­ny w cen­ne in­stru­men­ta­rium i de­ko­ra­cje po­cho­dzą­ce ze star­szej świą­ty­ni pod tym sa­mym wez­wa­niem, m.in. ba­ro­ko­wy oł­tarz głów­ny z 1712 ro­ku z rzeź­bio­ny­mi pos­ta­cia­mi Je­rze­go, Flor­ia­na, Mi­cha­ła Ar­cha­nio­ła, czy XVIII-wiecz­ną am­bo­nę z bal­da­chi­mem w kształ­cie la­tar­ni.

Na od­da­lo­nej o 16 km na po­łud­nio­wy za­chód od Strze­lec O­pol­skich Gó­rze Św. An­ny sank­tu­ar­ium ku czci św. An­ny Sa­mo­trze­ciej, sta­no­wią­ce jed­no z naj­po­pu­lar­niej­szych des­ty­na­cji piel­grzym­ko­wych w Pol­sce. Nie­o­po­dal sank­tu­ar­ium wy­ku­ty w cza­sach III Rze­szy am­fi­te­atr na 40 ty­się­cy miejsc, nad któ­rym gó­ru­je ut­rzy­ma­ny w du­chu soc­re­a­liz­mu Pom­nik Czy­nu Pow­stań­cze­go au­tor­stwa Xa­we­re­go Du­ni­kow­skie­go.

tekst: 2018
fotografie: 2012
© Jacek Bednarek