|
RUINA ZAMKU W OTMĘCIE, WIDOK OD PÓŁNOCNEGO WSCHODU
|
ak wynika z nie do końca pewnych źródeł murowany zamek obronny zbudowany został w XV stuleciu z inicjatywy rodziny Strzelów herbu Kotowicz, właścicieli Otmętu w latach 1316-1514. Wzniesiono go na fundamentach starszej warowni, zapewne średniowiecznego dworu obronnego, którego powstanie legendy przypisują rycerskiemu zakonowi templariuszy. W czasach nowożytnych zamek należał do wielu nie powiązanych ze sobą rodzin śląskich i był wielokrotnie przebudowywany. W roku 1514 od Strzelów kupił go Łukasz Buchta herbu Odrowąż, a po nim majątkiem zarządzał najstarszy z jego synów Joachim Buchta Bilicki. Za czasów tych dwojga właścicieli gmach przebudowano na styl renesansowy.
|
ZAMEK I KOŚCIÓŁ W OTMĘCIE NA RYCINIE F.B.WEHRNERA, Topographia Seu Compendium Silesiae 1744-68
|

Łukasz Buchta szczycił się herbem Odrowąż, jednym z najznamienitszych w dawnej Polsce. Herb ten pochodził prawdopodobnie z terenu Moraw, gdzie używano go już w X stuleciu. W Polsce zaczęto posługiwać się nim po roku 1300; łącznie znakiem Odrowąż legitymowało się 207 linii rodów szlacheckich. Polski genealog Kasper Niesiecki w XVIII-wiecznym herbiarzu w ten oto sposób wyjaśnił pochodzenie tej insygnii: Mąż jeden sławny w Morawie, w cudzej ziemi z pogany o sztukę strzelał z łuku potem z nimi za pasy chodził i dziwnych sztuk rycerskich ze sobą próbowali. On poganin widząc, że nań szczęścia z mocy nic miał, przed monarchą krainy onej znając łaskę pańską; dla tego że mu się z każdym nieprzyjacielem fortunnie w potrzebach zdarzało, chcąc nad onym górę trzymać, o szczudłki z nim przed cesarzem czynić chciał. On z gniewu uchwycił go za gębę która mu z wąsem oderwawszy, na strzałę wetknął i ukazał panu, który wzgardziwszy onym oszpeconym poganinem, dał temu za wieczny upominek onej jego zwierzchności nad nim strzałę poprzez wąs przewleczoną i nazwał go Odrzywąs, aż per corruptionem sermonis [przez skażenie mowy wymawiają] Odrowąż po ten wiek.
|
|
|
RUINY ZAMKU I WIEŻA KOSCIELNA NA POCZTÓWCE Z LAT 20. XX WIEKU
|
1603 roku zmarł Jerzy Buchta, ostatni męski potomek właścicieli Otmętu. Wdowa po nim Judyta Czettritz wyszła ponownie za mąż za Moryca von Roeden z Krapkowic i wkrótce potem sprzedała stary zamek, który odtąd niczym niechciany prezent wędrował z rąk do rąk. Należał on między innymi do hrabiego von Pueckler, rodziny Thunów, Larischów, Opperdorfów i Martinich. Częste zmiany własnościowe najwyraźniej mu nie służyły, o czym świadczy fakt, że już w pierwszej połowie XVIII wieku wykorzystano materiał budowlany pochodzący z jego murów na potrzeby remontu usytuowanego po sąsiedzku kościoła. Częściowej rozbiórce towarzyszyła opiewająca na kwotę 2,400 talarów transakcja kupna-sprzedaży między Magdaleną von Larisch a parafią w Otmęcie, dotycząca wieży zamkowej, którą włączono w obręb zabudowy kościelnej. Postępująca degradacja zamku wpłynęła na decyzję o jego opuszczeniu, co nastąpiło na początku XIX wieku.
|
|
|
|
RUINA NA FOTOGRAFIACH Z 1929 ROKU
|
Nazwa osady rybackiej Otmęt pochodzi od wyrazu odmęt określającego otchłań, głęboką, wzburzoną wodę. W 1223 wieś wzmiankowana była jako Ocnant, a w roku 1302 – zapisana została jej zniemczona wersja Othmant.
|
|
FOTOGRAFIA Z LAT 30. XX WIEKU
|
amek nie był nigdy przedmiotem badań terenowych, dlatego niewiele wiadomo dziś na temat jego wyglądu i układu przestrzennego. Prawdopodobnie było to założenie składające się z murów obronnych wzniesionych na planie nieregularnego wieloboku, z jednopiętrowym domem głównym stojącym przy murze północnym, z drugim budynkiem południowym i z wieżą bramną wkomponowaną w południowo-wschodni narożnik lini umocnień. Walory obronne zamku podkreślała zbudowana w XVI wieku wysunięta w kierunku zachodnim, otwarta na dziedziniec półokrągła basteja.
|
PLAN KOŚCIOŁA I POZOSTAŁOŚCI ZAMKU WG KATALOGU ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE: 1. KOŚCIÓŁ pw. WNMP, 2. DZIEDZINIEC ZAMKOWY
|
o czasów współczesnych zachował się mur obronny z półkolistą basteją, relikty budynków mieszkalnych i fragmenty wieży narożnej. Ruina jest opuszczona - prawdopodobnie stanowi własność szpitala lub plebani, z którymi sąsiaduje. Teren zamku ogrodzono.
|
FRAGMENT OBWAROWAŃ Z RUINĄ PÓŁNOCNEGO BUDYNKU MIESZKALNEGO
|
uina stoi na prawym brzegu Odry w Otmęcie, niegdyś samodzielnej osadzie, dziś dzielnicy Krapkowic. Jadąc od strony miasta, około 600 metrów za rzeką skręcamy w lewo w ul. Piastowską prowadzącą w kierunku kościoła, za którym kryją się pozostałości zamku. Kilkadziesiąt metrów dalej na północ przy ul. Ks. Franciszka Duszy po obu stronach drogi znajdują się dwa duże parkingi. Najbliższa stacja kolejowa mieści się w oddalonym o 5 km Gogolinie.
|
ZACHODNIA CZĘŚĆ OBWODU WAROWNEGO Z BASTEJĄ POŁUDNIOWO-ZACHODNIĄ
|
W pobliżu:
Krapkowice - zamek szlachecki XVIIw., 3 km
Rogów Opolski - renesansowy zamek Rogoyskich XVI/XVIIw., 10 km
Głogówek - zamek Oppersdorffów XVIw., 20 km
Moszna - pałac eklektyczny (zwany zamkiem) XIXw., 21 km
Prószków - zamek szlachecki XVIw., 22 km
Chrzelice - zamek joannitów XIIIw., przebudowany, 26 km
Strzelce Opolskie - ruina zamku książąt piastowskich XIVw., 26 km
Kędzierzyn-Koźle - pozostałości zamku Piastów kozielskich XIVw., 25 km
Opole - pozostałości zamku książęcego XIIIw., 27 km
Opole Górka - relikty zamku książęcego XIVw., 27 km
|
tekst: 2014
fotografie: 2006
© Jacek Bednarek
|
|