*** RUINA ZAMKU KSI¡¯ÊCEGO W ¦WIECIU ***


.
STRONA G£ÓWNA
ZA GRANIC¡
GALERIA
MAPY
KONTAKT
SHIRO & BASIA

¦WIECIE

ruina zamku ksi±¿êcego

RUINA ZAMKU GÓRNEGO W ¦WIECIU, WIDOK OD WSCHODU

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

M

uro­wa­ny za­mek w ¦wie­ciu zbu­do­wa­ny zos­ta³ przy­pusz­czal­nie w pierw­szym kwar­ta­le XIV wie­ku z fun­da­cji ksiê­cia Ber­nar­da ¦wid­nic­kie­go. Wzmian­ko­wa­ny w 1325 ro­ku ja­ko Sve­te zes­pó³ wa­row­ny na­le­¿a³ do sys­te­mu ob­ron­ne­go o­krê­gu Kwi­sy za­bez­pie­cza­j±­ce­go szlak han­dlo­wy pro­wa­dz±­cy ze ¦l±s­ka do £u­¿yc. W dru­giej po­³o­wie XIV stu­le­cia ¦wie­cie zna­laz­³o siê w rê­kach czes­kich i wraz z prze­su­niê­ciem gra­nic kró­les­twa Czech na pó³­noc stra­ci­³o zna­cze­nie stra­te­gicz­ne, pe³­ni±c w la­tach 1385-1592 funk­cjê sie­dzi­by len­nej ro­dzi­ny von Uech­tritz. W ro­ku 1527 na zam­ku wy­buch³ po­¿ar, któ­ry da³ im­puls do je­go prze­bu­do­wy na styl re­ne­san­so­wy.



IMPONUJ¡CE POZOSTA£O¦CI ZAMKU GÓRNEGO (WIE¯Y MIESZKALNEJ) WIDZIANE OD PÓ£NOCY

K

o­lej­ny wiel­ki og­ieñ do¶­wiad­czy³ bu­dow­li w pierw­szych la­tach XVIII wie­ku zmu­sza­j±c po raz dru­gi gos­po­da­rzy do pod­jê­cia wy­si³­ku fi­nan­so­we­go w ce­lu na­pra­wy pow­sta­³ych znisz­czeñ. W jej wy­ni­ku o­bok re­kon­struk­cji stra­wio­nych przez p³o­mie­nie de­ta­li, wnêtrz i ich wy­po­sa­¿e­nia do­ko­na­li oni wte­dy roz­bu­do­wy ist­nie­j±­ce­go zes­po­³u o usy­tu­o­wa­ny we wschod­niej cz궭ci pa­³ac, co ra­dy­kal­nie zmie­ni­³o cha­rak­ter ca­³ej bry­³y zam­ko­wej. Od­no­wio­ny gmach nie­d³u­go jed­nak cie­szy³ siê za­in­te­re­so­wa­niem swych w³a¶­ci­cie­li, bo­wiem ju¿ w 1760 ro­ku zde­cy­do­wa­li oni, ¿e ten nie spe³­nia stan­dar­du w³a¶­ci­we­go dla cza­sów, w ja­kich ¿y­li, i pod­jê­li de­cyz­jê o je­go o­pusz­cze­niu. Daw­na sie­dzi­ba ksi±­¿ê­ca za­czê­³a chy­liæ siê ku u­pad­ko­wi, a jej stan znacz­nie po­gor­szy³ siê po ro­ku 1827, gdy wznie­co­ny w wy­ni­ku ude­rze­nia pio­ru­na po­¿ar stra­wi³ pu­sta­we ju¿ wnê­trza. Ru­i­ny wa­row­ni "o¿y­³y" jesz­cze na krót­ki czas w okre­sie miê­dzy­wo­jen­nym, kie­dy we wschod­niej jej czê­¶ci zor­ga­ni­zo­wa­no gos­po­dê o­raz nie­wiel­ki za­jazd. Po 1945 ro­ku mu­rów nie za­bez­pie­cza­no i od­t±d przez po­nad pó³ wie­ku u­le­ga­³y o­ne sys­te­ma­tycz­nej de­ka­pi­ta­li­za­cji.




PRZED ZAMKIEM ¦WIECIE, FOTOGRAFIE Z PIERWSZEJ I DRUGIEJ DEKADY XX WIEKU


LEGENDA

Daw­no te­mu w ro­dzi­nie za­mo¿­ne­go, ale sta­re­go ju¿ kup­ca u­ro­dzi­³a siê dziew­czyn­ka. Szcz궭li­wi ro­dzi­ce da­li jej imiê ¦wiet­³usz­ka i w ca­³ej swej ra­do¶­ci o­bie­ca­li so­bie, ¿e zro­bi± wszyst­ko, aby dziec­ku w przysz­³o¶­ci ni­cze­go nie bra­ko­wa­³o. Dziew­czyn­ka ros­³a, m±­drza­³a, ogól­nie za­po­wia­da­³a siê in­te­re­su­j±­co, czês­to jed­nak cho­ro­wa­³a. Ra­zu jed­ne­go dos­ta­³a bar­dzo wy­so­kiej go­r±cz­ki. Wys­tra­szo­ny oj­ciec spro­wa­dzi³ naj­dro¿­szych me­dy­ków, lecz kie­dy Ci bez­rad­nie roz­k³a­dali rê­ce, zdes­pe­ro­wa­ny po­sta­no­wi³ szu­kaæ ra­tun­ku na sa­mej gó­rze. Uda³ siê wiêc do ka­pli­cy i pro­sz±c o zdro­wie dla swo­jej ¦wiet­³usz­ki o­bie­ca³ od­daæ j± do klasz­to­ru. Jak to zaz­wy­czaj w le­gen­dach by­wa, mo­dlit­wa pos­kut­ko­wa­³a, a oj­ciec zgod­nie z o­biet­ni­c± za­bra³ có­recz­kê do sióstr. Po ja­kim¶ cza­sie dziew­czy­na o­si±g­nê­³a w³a¶­ci­wy wiek, przy­bra­³a od­po­wied­nie kszta³­ty, a o jej z³o­cis­tych w³o­sach i uwo­dzi­ciel­skim spoj­rze­niu plot­ko­wa­³a ca­³a o­ko­­li­ca. Dos­ta­³a tak­¿e no­we imiê - Swe­ta. Zgod­nie z od­wiecz­nym pra­wem na­tu­ry cwa­³em, truch­tem, dusz­kiem po­ja­wi­li siê w jej or­bi­cie kan­dy­da­ci do skosz­to­wa­nia wdziê­ków piêk­nej pan­ny, a w¶ród nich ten je­den je­dy­ny - ry­cerz o ory­gi­nal­nym, acz­kol­wiek nie­co pre­ten­sjo­nal­nym imie­niu Mi­³osz. Roz­po­czê­³y siê po­ta­jem­ne spot­ka­nia, ro­man­tycz­ne wie­czo­ry, wspól­ne pla­ny, a¿ wresz­cie przysz­³a po­ra na o¶­wiad­czy­ny. I tu­taj po­ja­wi³ siê pro­blem: oj­ciec Swe­ty nie chcia³ bo­wiem z³a­maæ o­biet­ni­cy, ja­k± kil­ka lat wcze¶­niej z³o­¿y³ Bo­gu i ku wiel­kiej roz­pa­czy ko­chan­ków ka­te­go­rycz­nie od­mó­wi³ po­b³o­gos­³a­wie­nia te­go zwi±z­ku.


Nie znie­chê­ci­³o to jed­nak m³o­dych, któ­rzy wo­bec za­ist­nia­³ej sy­tu­a­cji pod­jê­li ry­zy­ko ¿y­cia na ko­ci± ³a­pê. Swe­ta da­³a no­gê z po­nu­re­go klasz­to­ru, nie­d³u­go po­tem z³a­pa­³y j± jed­nak ta­kie wy­rzu­ty su­mie­nia, ta­ki ¿al i po­czu­cie wsty­du, i¿ w ak­cie skru­chy za­de­cy­do­wa­³a, ¿e zos­ta­nie pus­tel­ni­c±. Mi­³osz po­s³usz­nie u­sza­no­wa³ jej wo­lê (!?), prêd­ko wy­bu­do­wa³ drew­nia­ny do­mek dla u­ko­cha­nej i co­dzien­nie j± od­wie­dza³. Pew­ne­go dnia, gdy Swe­ta u­rz±­dza­³a ma­³e pra­nie nad brze­giem rzeki, w po­bli­¿u po­ja­wil­i siê ha­³a¶­li­wi my¶­li­wi. S³y­sz±c ob­ce g³o­sy dziew­czy­na wys­tra­szy­³a siê i nas­têp­ne­go dnia ka­za­³a swo­je­mu ch³o­pa­ko­wi wznie¶æ wa­row­ny, ka­mien­ny sto³p (wie­¿ê), aby w bez­piecz­nej izo­la­cji dotr­waæ do koñ­ca swych dni. Mi­³osz nie poz­wo­li³ ni­ko­mu bu­do­waæ siê w bez­po¶­red­nim s±­siedz­twie sto³­pu - wszyst­kich o­sad­ni­ków wy­sy­³a³ do miej­sca, gdzie po wie­lu la­tach pow­sta­³a wie¶ zwa­na Mi­³o­szów­k±. A¿ ra­zu jed­ne­go pod­czas ru­ty­no­wej wi­zy­ty nie uj­rza³ swej u­ko­cha­nej w okien­ku, nie re­a­go­wa­³a te¿ na je­go wo­³a­nie. Prze­ra­¿o­ny w po¶­pie­chu roz­trzas­ka³ wej­¶cie i nie móg³ wprost u­wie­rzyæ w to, co zo­ba­czy³. Dziew­czy­ny nigd­zie nie by­³o, prze­pad­³a, a na pod­³o­dze le­¿a³ tyl­ko ha­bit i krzy¿. Za­³a­ma­ny ry­cerz d³u­go roz­pa­cza³, a¿ w koñ­cu pod­j±³ de­cyz­jê, ¿e um­rze dla Swe­ty i z na­dzie­j±, ¿e naj­szyb­ciej spot­ka j± na dru­gim ¶wie­cie, sam siê ¿yw­cem za­mu­ru­je - co te¿ wkrót­ce uczy­ni³.

Z opo­wie¶­ci tej na­ro­dzi­³a siê le­gen­da o za­kon­ni­cy, któ­ra z mi­³o¶­ci do mê¿­czyz­ny wy­bra­³a tak strasz­n± po­ku­tê. Naz­wê o­sa­dy Mi­³o­szów­ka zmie­nio­no za¶ po la­tach na Sve­te.



NA DZIEDZIÑCU ZAMKOWYM


DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

W

arow­nia o­trzy­ma­³a plan zbli­¿o­ny do sp³asz­czo­ne­go o­wa­lu, usy­tu­o­wa­ne­go wzd³u¿ osi wschód-za­chód, od­po­wia­da­j±­ce­go na­ry­so­wi wzgó­rza, na któ­rym stoi. Ele­men­tem do­mi­nu­j±­cym zam­ku jest ka­mien­na, zbu­do­wa­na z gnej­sow­ych blo­ków wie­¿a miesz­kal­na mie­rz±­ca oko­³o 27 met­rów d³u­go­¶ci i oko­³o 11 met­rów sze­ro­ko­¶ci. W cza­sach no­wo­¿yt­nych we wschod­niej czê­¶ci za­³o­¿e­nia pow­sta³ no­wy bu­dy­nek miesz­kal­ny, praw­do­po­dob­nie wy­ko­rzys­tu­j±­cy frag­men­ty star­szej ka­pli­cy, któ­ra ³±­czy­³a siê z wie­¿±. Ca­³y zes­pó³ ob­ron­ny oto­czo­ny by³ przez wy­so­ki mur z usy­tu­o­wa­n± od za­cho­du bra­m±, oraz przez wy­pe³­nio­n± wo­d± fo­sê.



WIDOK RUIN OD ZACHODU, M. CHOROWSKA "REZYDENCJE ¦REDNIOWIECZNE NA ¦L¡SKU"



PLAN RUIN ZAMKU WG J. SAWIÑSKIEGO


DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

S

tan ruin po­zwa­la jesz­cze od­czy­taæ roz­pla­no­wa­nie ¶red­nio­wiecz­nej wa­row­ni. Oca­la­³a bo­wiem zna­ko­mi­ta czê¶æ go­tyc­kich mu­rów ob­wo­do­wych, nie­mal pe³­nej wy­so­ko¶­ci wie­¿a go­tyc­ka, zde­was­to­wa­ny no­wo­¿yt­ny dom miesz­kal­ny, ka­pli­ca i re­lik­ty bu­dyn­ków gos­po­dar­czych. Kom­pleks zam­ko­wy do koñ­ca XX wie­ku poz­ba­wio­ny by³ opie­ki i nisz­cza³; obec­nie je­go mu­ry suk­ce­syw­nie za­bez­pie­cza­ne s± przez pry­wat­nych w³a¶­ci­cie­li, któ­rzy z w³as­nych ¶rod­ków sta­ra­j± siê u­ra­to­waæ za­by­tek przed pos­tê­pu­j±­c± de­gra­da­cj±. Za­mek u­dos­têp­nio­ny jest do zwie­dza­nia za nie­wiel­k± o­p³a­t±.



W PIWNICACH WIE¯Y MIESZKALNEJ...


...ORAZ W JEJ RUINACH


DOJAZD

Z

amek stoi tu¿ przy dro­dze nr 358 ³±­cz±­cej Le¶­n± ze ¦wie­ra­do­wem, oko­³o 5 km na po­³ud­nie od Le¶­nej. Przez wie¶ kur­su­j± au­to­bu­sy PKS - przy­sta­nek znaj­du­je siê nie­o­po­dal ruin. Sa­mo­chód mo­¿na za­par­ko­waæ przy dro­dze, vis-a-vis bra­my zam­kow­ej. (ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)





LITERATURA

1. M. Chorowska: Rezydencje ¶redniowieczne na ¦l±sku, OFPWW 2003
2. I. T. Kaczyñscy: Zamki w Polsce po³udniowej, Muza SA 1999
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Ko³odziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
4. M. ¦wie¿y: Zamki, twierdze, warownie, Foto Art 2002


RUINA WIE¯Y MIESZKALNEJ WIDZIANA Z DROGI PROWADZ¡CEJ DO ¦WIERADOWA-ZDROJU

WIDOK Z WIE¯Y NA WIE¦ ¦WIECIE



W pobli¿u:
Le¶na - zamek Czocha z XIII/XIV w., 9 km
Zapusta - zamek Rajsko z XIII w., przebudowany, 9 km
Proszówka - ruina zamku piastowskiego Gryf z XIII w., 15 km
Rz±siny - relikty zamku Podskale z XIII w., 20 km






POWRÓT
STRONA G£ÓWNA

tekst: 2004
fotografie: 2013
© Jacek Bednarek