RUINA ZAMKU GÓRNEGO W ŚWIECIU, WIDOK OD WSCHODU

uro­wa­ny za­mek w Świe­ciu zbu­do­wa­ny zos­tał przy­pusz­czal­nie w pierw­szym kwar­ta­le XIV wie­ku z fun­da­cji księ­cia Ber­nar­da Świd­nic­kie­go. Wzmian­ko­wa­ny w 1325 ro­ku ja­ko Sve­te zes­pół wa­row­ny na­le­żał do sys­te­mu ob­ron­ne­go o­krę­gu Kwi­sy za­bez­pie­cza­ją­ce­go szlak han­dlo­wy pro­wa­dzą­cy ze Śląs­ka do Łu­życ. W dru­giej po­ło­wie XIV stu­le­cia Świe­cie zna­laz­ło się w rę­kach czes­kich i wraz z prze­su­nię­ciem gra­nic kró­les­twa Czech na pół­noc stra­ci­ło zna­cze­nie stra­te­gicz­ne, peł­niąc w la­tach 1385-1592 funk­cję sie­dzi­by len­nej ro­dzi­ny von Uech­tritz. W ro­ku 1527 na zam­ku wy­buchł po­żar, któ­ry dał im­puls do je­go prze­bu­do­wy na styl re­ne­san­so­wy. Ko­lej­ny wiel­ki og­ień doś­wiad­czył bu­dow­li w pierw­szych la­tach XVIII wie­ku zmu­sza­jąc po raz dru­gi gos­po­da­rzy do pod­ję­cia wy­sił­ku fi­nan­so­we­go w ce­lu na­pra­wy pow­sta­łych znisz­czeń - w jej wy­ni­ku o­bok re­kon­struk­cji stra­wio­nych przez pło­mie­nie de­ta­li, wnętrz i ich wy­po­sa­że­nia do­ko­na­li oni wte­dy roz­bu­do­wy ist­nie­ją­ce­go zes­po­łu o usy­tu­o­wa­ny we wschod­niej częś­ci pa­łac, co ra­dy­kal­nie zmie­ni­ło cha­rak­ter ca­łej bry­ły zam­ko­wej. Od­no­wio­ny gmach nie­dłu­go jed­nak cie­szył się za­in­te­re­so­wa­niem swych właś­ci­cie­li, bo­wiem już w 1760 ro­ku zde­cy­do­wa­li oni, że ten nie speł­nia już stan­dar­du właś­ci­we­go dla cza­sów, w ja­kich ży­li, i pod­ję­li de­cyz­ję o je­go o­pusz­cze­niu. Za­nied­ba­na daw­na sie­dzi­ba ksią­żę­ca chy­li­ła się od­tąd ku u­pad­ko­wi, a jej stan znacz­nie po­gor­szył się po ro­ku 1827, kie­dy wznie­co­ny w re­zul­ta­cie u­de­rze­nia pio­ru­na po­żar stra­wił pus­ta­we już wnęt­rza. Ru­i­ny wa­row­ni "oży­ły" jesz­cze na krót­ki czas w o­kre­sie mię­dzy­wo­jen­nym, kie­dy we wschod­niej jej częś­ci zor­ga­ni­zo­wa­no gos­po­dę o­raz nie­wiel­ki za­jazd. Po 1945 ro­ku mu­rów nie za­bez­pie­cza­no i od­tąd przez po­nad pół wie­ku u­le­ga­ły o­ne sys­te­ma­tycz­nej de­ka­pi­ta­li­za­cji.

ZAMEK W ŚWIECIU NA GRAFICE Z PRZEŁOMU XIX I XX WIEKU

RUINA NA POCZTÓWKACH Z 3. I 4. DEKADY XX WIEKU

arow­nia o­trzy­ma­ła plan zbli­żo­ny do spłasz­czo­ne­go o­wa­lu, usy­tu­o­wa­ne­go wzdłuż osi wschód-za­chód, od­po­wia­da­ją­ce­go na­ry­so­wi wzgó­rza, na któ­rym stoi. Ele­men­tem do­mi­nu­ją­cym zam­ku jest ka­mien­na, zbu­do­wa­na z gnej­sow­ych blo­ków wie­ża miesz­kal­na li­czą­ca o­ko­ło 27 met­rów dłu­goś­ci i oko­ło 11 met­rów sze­ro­koś­ci. W cza­sach no­wo­żyt­nych we wschod­niej częś­ci za­ło­że­nia pow­stał no­wy bu­dy­nek miesz­kal­ny, praw­do­po­dob­nie wy­ko­rzys­tu­ją­cy frag­men­ty star­szej ka­pli­cy, któ­ra łą­czy­ła się z wie­żą. Ca­ły zes­pół ob­ron­ny o­to­czo­ny był przez wy­so­ki mur z usy­tu­o­wa­ną od za­cho­du bra­mą o­raz przez wy­peł­nio­ną wo­dą fo­sę.

PLAN RUIN ZAMKU WG J. SAWIŃSKIEGO

RZUT RUIN OD ZACHODU, M. CHOROWSKA REZYDENCJE ŚREDNIOIECZNE NA ŚLĄSKU

tan ruin poz­wa­la jesz­cze od­czy­tać roz­pla­no­wa­nie śred­nio­wiecz­nej wa­row­ni. Oca­la­ła bo­wiem zna­ko­mi­ta część go­tyc­kich mu­rów ob­wo­do­wych, nie­mal peł­nej wy­so­koś­ci wie­ża go­tyc­ka, zde­was­to­wa­ny no­wo­żyt­ny dom miesz­kal­ny, ka­pli­ca i re­lik­ty bu­dyn­ków gos­po­dar­czych. Kom­pleks zam­ko­wy do koń­ca XX wie­ku poz­ba­wio­ny był opie­ki i nisz­czał; obec­nie je­go mu­ry suk­ce­syw­nie za­bez­pie­cza­ne są przez pry­wat­nych właś­ci­cie­li, któ­rzy z włas­nych środ­ków sta­ra­ją się u­ra­to­wać za­by­tek przed pos­tę­pu­ją­cą de­gra­da­cją. Za­mek u­dos­tęp­nio­ny jest do zwie­dza­nia za nie­wiel­ką o­pła­tą.

NA DZIEDZIŃCU ZAMKOWYM, W GŁĘBI POZOSTAŁOŚCI KAPLICY / WEWNĄTRZ WIEŻY

WIDOK NA DZIEDZINIEC OD WSCHODU, PO PRAWEJ ZREKONSTRUOWANY PÓŁNOCNY MUR OBWODOWY

RELIKTY XVIII-WIECZNEGO PAŁACU

W PIWNICACH GOTYCKIEJ WIEŻY

amek stoi tuż przy dro­dze nr 358 łą­czą­cej Leś­ną ze Świe­ra­do­wem, oko­ło 5 km na po­łud­nie od Leś­nej. Przez wieś kur­su­ją au­to­bu­sy PKS - przy­sta­nek znaj­du­je się nie­o­po­dal ruin. Sa­mo­chód moż­na za­par­ko­wać przy dro­dze vis-a-vis bra­my zam­kow­ej al­bo pod u­sy­tu­o­wa­nym nie­o­po­dal skle­pem. (ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)

1. M. Chorowska: Rezydencje średniowieczne na Śląsku, OFPWW 2003
2. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
3. I. T. Kaczyńscy: Zamki w Polsce południowej, Muza SA 1999
4. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
5. M. Świeży: Zamki, twierdze, warownie, Foto Art 2002

WIDOK RUIN OD STRONY PÓŁNOCNEJ

W pobliżu:
Leśna - zamek Czocha XIII/XIVw., 9 km
Zapusta - zamek Rajsko XIIIw., przebudowany, 9 km
Proszówka - ruina zamku piastowskiego Gryf XIIIw., 15 km
Rząsiny - relikty zamku Podskale XIIIw., 20 km

tekst: 2004
fotografie: 2013
© Jacek Bednarek