|
|
|
amek w Węgorzewie wybudowany został pod koniec XIV wieku, był więc jednym z najmłodszych w dawnym państwie zakonnym. Zanim powstał, już w XII stuleciu istniał na tym terenie gród obronny staropruskiego plemienia Galindów, spalony prawdopodobnie przez wojska krzyżackie około roku 1250. Niemal wiek później w pobliżu zniszczonego grodu Krzyżacy wznieśli własną drewniano-ziemną strażnicę, zwaną Angerburg, której głównym zadaniem była ochrona zagrożonej częstymi najazdami granicy z pogańską Litwą. Założenie to przetrwało zaledwie lat trzydzieści, obrócone w perzynę pod ciężarem ofensywy księcia Kiejstuta wiosną 1365 roku. Wyprawy odwetowe wgłąb kraju litewskiego nie przyniosły oczekiwanych efektów i zapewne była to jedna z przyczyn, dla których zdecydowano się umocnić północno-wschodnią granicę państwa zakonnego przez budowę kilku nowych, murowanych już, choć niewielkich warowni w Ełku, Giżycku i Węgorzewie.
|
|
|
WIDOK NA ZACHODNIE SKRZYDŁO MIESZKALNE (Z LEWEJ) I NIEPOZORNY MUR KURTYNOWY OD POŁUDNIA
|
owy zamek powstał na wyspie położonej w rejonie ujścia rzeczki Węgorapy do Jeziora Mamry. Do roku 1469 pełnił on funkcję siedziby urzędnika państwowego niższej rangi - prawdopodobnie wójta lub prokuratora krzyżackiego, nieliczna też była jego załoga, w razie ataku regularnych oddziałów nie będąca w stanie na dłużej stawić czoła nieprzyjacielowi. W okresie wielkich wojen z Polską i Litwą warownia pozostawała na uboczu działań militarnych, te jednak na tyle osłabiły finanse Krzyżaków, że po zakończeniu wojny trzynastoletniej zmuszeni oni zostali do zastawienia jej braciom Hansowi i Anzelmowi von Tettau jako rekompensatę z tytułu zaległego żołdu. Z czasem zamek stał się własnością prywatną, najpierw rodziny von Tettau, później należał do rodów von Canitz i von Schlieben. Ponownie w ręce Państwa powrócił po roku 1525, gdy w następstwie sekularyzacji zakonu krzyżackiego w jego murach zamieszkał książęcy starosta.
|
|
PANORAMA MIASTA NA RYCINIE K. HARTKNOCHA Z 1684 ROKU - ZAMEK WIDOCZNY PO PRAWEJ
|
Z zamkiem związana jest legenda o rycerzu krzyżackim, który z miłości do miejscowej panny złamał śluby zakonne. Para została za karę zamurowana w kaplicy obok tak zwanej Bramy Polskiej, przy rogatkach na wylocie traktu do Giżycka. Od tamtej pory, w pełnię księżyca, o północy zjawy rycerza i jego kochanki przechadzają się po komnatach węgorzewskiego zamku, szepcząc miłosne wyznania.
|
|
|
o zniszczeniach dokonanych przez zagony tatarskie w 1656 roku zamek odbudowano w stylu barokowym, co w znacznym stopniu zatarło jego warowny charakter. Ostatki cech obronnych usunięto w pierwszych dekadach XVIII stulecia, a gdy dwukrotnie, w latach 1734 i 1736, gościł tutaj przebywający na wygnaniu polski król Stanisław Leszczyński, obiekt ze swym charakterystycznym dachem wykazywał bardziej podobieństwo do położonego nad wodą manierystycznego pałacu lub dużej kamienicy. Podczas kampanii napoleońskiej mieścił się w nim francuski lazaret, a po pożarze w 1835 i późniejszej odbudowie gmach adaptowano na sale sądowe i więzienie. Zabudowania zamkowe spłonęły ponownie w wyniku podłożenia ognia przez Armię Czerwoną 24 stycznia 1945. Z pożogi ocalały jedynie średniowieczne mury obwodowe, które wykorzystano jako punkt wyjścia do odbudowy zabytku z przeznaczeniem na siedzibę biblioteki oraz urzędów miejskich, zrealizowanej w latach 70 i 80-ych ubiegłego stulecia. W roku 2000 zamek w atmosferze skandalu sprzedano prywatnemu inwestorowi.
|
|
|
HISTORYCZNY WIDOK ZAMKU OD STRONY ZACHODNIEJ, NIŻEJ FOTOGRAFIA Z 1946 ROKU
|
|
zniesiony z cegły na wysokiej, sięgającej pierwszego piętra kamiennej podmurówce zamek założony został na planie nieregularnego czworoboku, w którym trzy ramiona stanowią skrzydła mieszkalne i gospodarcze, a w jednym - południowym - stoi tylko mur kurtynowy. Budynki otaczające dziedziniec są dwukondygnacyjne o zbliżonej szerokości około 15 metrów i zróżnicowanej długości - najdłuższy dom północno-wschodni mierzy 72 metry. Pomiędzy skrzydłami północno-wschodnim i zachodnim przystawiono cylindryczną wieżyczkę pełniącą funkcję klatki schodowej. Wiemy, że na zamku istniała kaplica p.w. św. Katarzyny, dawne spisy wymieniały też kuchnię, spiżarnię i skromnie wyposażoną zbrojownię. Prawdopodobnie w XVI lub XVII wieku warownię oflankowano czterema narożnymi basztami, jej ówczesny obronny charakter podkreślał ponadto system fos napełnianych wodą z rzeki Węgorapy. Bardziej złożona analiza rozplanowania zamku średniowiecznego przy współczesnym stanie wiedzy nie jest możliwa z uwagi na zatarcie jego pierwotnego kształtu i brak pełnych badań architektonicznych.
|
|
WIDOK ZAMKU NA POCZTÓWCE Z PPRZEŁOMU XIX I XX WIEKU
|
ZAMEK NA PRZEDWOJENNEJ FOTOGRAFII
|
ieregularny zamek stanowi w swej obecnej formie rezultat licznych przekształceń architektonicznych. W skład istniejących do dziś zabudowań wchodzi jedno krótkie i dwa długie skrzydła mieszkalne, z których pierwsze przylega do basenu portowego, a drugie do głównej ulicy miasta. Od roku 2000 zabytek należy do osoby prywatnej. Gmach ten obejrzeć można tylko z zewnątrz - zarówno wnętrza jak i pusty, wybrukowany kostką dziedziniec nie są dostępne dla turystów.
|
PUSTY DZIEDZINIEC SFOTOGRAFOWANY
ZZA KRAT SOLIDNEJ BRAMY
|
DEPTAK PROWADZĄCY WZDŁUŻ PN.ZACH.
SKRZYDŁA ZAMKU NOSI TAKĄ OTO ORYGINALNĄ NAZWĘ
|
amek stoi w południowej części miasta przy ulicy Zamkowej, obok basenu portowego Kanału Węgorzewskiego prowadzącego do Jeziora Mamry. Dojazd komunikacją PKS z Giżycka - pomimo istnienia infrastruktury kolejowej pociągi już do Węgorzewa nie docierają. Miasto i okolice przyjemnie zwiedza się na rowerze.
|
1. M. Haftka: Zamki krzyżackie w Polsce, 1999
2. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
3. P. Zaniewski: Szlakami zamków krzyżackich, Muza SA 2005
|
W pobliżu:
Giżycko - pozostałości zamku krzyżackiego XIVw., 25 km
Barciany - zamek prokuratorów krzyżackich XIVw., 28 km
Kętrzyn - zamek prokuratorów krzyżackich XIVw., 37 km
Kętrzyn - inkastelowany kościół św. Jerzego XIV-XVIw., 37 km
|
tekst: 2009
fotografie: 2007
© Jacek Bednarek
|
|