FORTALICJA W SOBKOWIE, WIDOK OD ZACHODU

ier­wot­nie wieś, w któ­rej stał dwór, no­si­ła naz­wę Ni­da Sob­kow­ska, prze­mia­no­wa­na póź­niej na Ni­dę Fry­kacz­kę, nas­tęp­nie na Ni­dę Ry­ter­ską, a kie­dy w XVI wie­ku o­sa­da u­zys­ka­ła pra­wa miej­skie, sta­ła się Sob­ko­wem. Pier­wsze wzmian­ki o znaj­du­ją­cej się tu sie­dzi­bie szla­chec­kiej po­cho­dzą z wie­ku XVI i in­for­mu­ją o znisz­czo­nym przez po­żar dwo­rze. W ro­ku 1563 Sta­nis­ław So­bek z Su­le­jo­wa, sta­ros­ta ma­ło­gos­ki i pod­skar­bi wiel­ki ko­ron­ny, wzniósł w je­go miej­scu mu­ro­wa­ne za­ło­że­nie o ce­chach ob­ron­nych. Ufun­do­wa­ne przez nie­go for­ta­li­cium skła­da­ło się z ob­wo­du mu­rów za­my­ka­ją­cych po­wierz­chnię o wy­mia­rach 129x85 met­rów. Bu­do­wę roz­po­czę­to od stro­ny mias­ta, gdzie do ist­nie­ją­ce­go gma­chu dos­ta­wio­no trój­skrzyd­ło­wy mur, w na­ro­ża któ­re­go wkom­po­no­wa­no trzy pię­cio­bocz­ne, dwu­kon­dyg­na­cyj­ne basz­ty ty­pu pun­to­ne, flan­ku­ją­ce po­pro­wa­dzo­ny pod o­ka­za­łym por­ta­lem z ró­żo­we­go pias­kow­ca wjazd na roz­leg­ły dzie­dzi­niec. W po­łud­nio­wo-wschod­niej częś­ci za­ło­że­nia miej­sce basz­ty za­jął przys­to­so­wa­ny do ma­łych ar­mat pół­bas­tion (praw­do­po­dob­nie ok­res je­go pow­sta­nia to po­czą­tek XVII wie­ku). Od stro­ny wschod­niej for­ta­li­cja nie po­sia­da­ła mu­ru - och­ro­nę za­pew­nia­ła jej drew­nia­na pa­li­sa­da, wspom­nia­ny pół­bas­tion o­raz prze­pły­wa­ją­ca nie­o­po­dal rze­ka Ni­da. Na po­łud­nie od dwo­ru roz­cią­ga­ły się o­gro­dy włos­kie.

FASADA ZACHODNIA KLASYCYSTYCZNEJ WILLI SZANIAWSKICH, OBECNIE W RUINIE

o śmier­ci Sta­nis­ła­wa Sob­ka ob­ron­na sie­dzi­ba przesz­ła w rę­ce ro­du Dro­ho­jow­skich i w jej po­sia­da­niu by­ła nie­mal przez sto lat. Póź­niej dwór częs­to zmie­niał właś­ci­cie­li; na­le­żał mię­dzy in­ny­mi do Wie­lo­pol­skich, Sar­biew­skich i Mysz­kow­skich. W 1725 ro­ku ku­pi­li go Sza­niaw­scy i wów­czas je­den z przed­sta­wi­cie­li ro­du, Sta­nis­ław Sza­niaw­ski w cen­tral­nej częś­ci za­ło­że­nia wzniósł ba­ro­ko­wo-kla­sy­cys­tycz­ną wil­lę z cha­rak­te­rys­tycz­nym por­ta­lem ko­lum­no­wym. W pier­wszej po­ło­wie XIX stu­­le­cia for­ta­li­cja sta­ła się włas­noś­cią ro­dzi­ny Do­bro­sław­skich, a póź­niej praw­do­po­dob­nie ja­kieś ro­dzi­ny ży­dow­skiej. Znisz­cze­niu u­leg­ła w 1915 ro­ku, kie­dy w wy­ni­ku dzia­łań wo­jen­nych nie­mal cał­ko­wi­cie spło­nę­ła. Po dru­giej woj­nie świa­to­wej o­biekt u­pań­stwo­wio­no i prze­ka­za­no miej­sco­we­mu PGR-owi, co by­naj­mniej nie wpły­nę­ło po­zy­tyw­nie na je­go stan. Po u­pad­ku ko­mu­niz­mu ta nie­wiel­ka wa­row­nia tra­fi­ła w pry­wat­ne rę­ce i od te­go mo­men­tu po­wo­li od­zys­ku­je swą daw­ną świet­ność.

OBRONNE ZAŁOŻENIE W SOBKOWIE W 1915 ROKU, WIDOK OD POŁUDNIA

abyt­ko­we for­ta­li­cium w Sob­ko­wie to o­bec­nie na wpół od­res­tau­ro­wa­na ru­ina, częś­cio­wo za­a­dap­to­wa­na dla pot­rzeb ko­mer­cyj­nych ‘z his­to­rią w tle’. Na miej­scu funk­cjo­nu­je ho­tel i res­tau­ra­cja. Fo­to­gr­afie przed­sta­wia­ją stan z 2003 ro­ku; od te­go cza­su sto­pień za­gos­po­da­ro­wa­nia za­rów­no bu­dyn­ków jak i ich oto­cze­nia u­legł dal­szej po­pra­wie.

Zamek Rycerski w Sobkowie
ul. Sobka 15, 28-305 Sobków
tel. 509 301 601
e-mail: info(at)zameksobkow.pl

PLAN ZAMKU W SOBKOWIE: 1. BRAMA WJAZDOWA, 2. SKRZYDŁO POŁUDNIOWE, 3. BASZTA PUNTONE,
4. NAJSTARSZE SKRZYDŁO MIESZKALNE, 5. PÓŁBASTION, 6. WILLA

ob­ków po­ło­żo­ny jest oko­ło 6 ki­lo­met­rów na wschód tra­sy S7 Kra­ków-Kiel­ce (moż­na skrę­cić w miej­sco­woś­ci Mni­chów). Kur­su­ją tu­taj au­to­bu­sy PKS z Kielc i Ję­drze­jo­wa. Wstęp na te­ren wa­row­ni praw­do­po­dob­nie bi­le­to­wa­ny (in­for­ma­cja nie pot­wier­dzo­na). (ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)

POZOSTAŁOŚCI SKRZYDŁA PÓŁNOCNEGO (DZIŚ ZREKONSTRUOWANE), W GŁĘBI BASZTA TYPU PUNTONE

BASTION W NAROŻU PÓŁNOCNO-ZACHODNIM

W pobliżu:
Mokrsko - ruina zamku szlacheckiego XIV-XVIw., 3 km
Jędrzejów - warowny klasztor cystersów XIII-XVw., 17 km
Chęciny - ruina zamku królewskiego XIII/XIVw., 14 km
Maleszowa - pozostałości zamku Krasińskich XVIIw., 26 km
Kielce - pałac biskupi z umocnieniami bastionowymi XVIIw., 28 km
Podzamcze Piekoszowskie - ruina pałacu magnackiego XVIIw., 28 km
Pińczów - pozostałości zamku biskupiego XVw., 30 km

tekst: 2003
fotografie: 2003
© Jacek Bednarek