JEDYNE ZACHOWANE, SKROMNE RELIKTY ZAMKU RYCERSKIEGO W KONARACH

istoria fun­kcjo­no­wa­nia za­mku w Ko­na­rach by­ła krót­ka, ale bu­rzli­wa, choć brak mia­ro­daj­nych źró­deł nie po­zwa­la je­dno­zna­cznie o­kre­ślić cza­su i oko­li­czno­ści je­go u­pa­dku. Wzniósł go za­pe­wne Go­wo­rek lub Się­gniew Słu­pe­cki he­rbu Ra­wa, być mo­że już w pier­wszej po­ło­wie XIV stu­le­cia, ja­ko ry­cer­ską sie­dzi­bę klu­cza ma­jąt­ko­we­go ro­du Słu­pe­ckich peł­nią­cych za­cne fun­kcje pu­blicz­ne w śre­dnio­wiecz­nej Pol­sce Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go. Po Się­gnie­wie Ko­na­ry prze­szły w po­sia­da­nie je­go sy­na Gro­ta i tu­taj - kie­ru­jąc się Ro­czni­ka­mi Ja­na Dłu­go­sza - zbli­ża­my się już do ko­ńca o­po­wie­ści, bo­wiem we­dług te­go kro­ni­ka­rza w ro­ku 1403 Grot wszedł w za­targ są­sie­dzki z ka­szte­la­nem Ja­nem Os­so­liń­skim, za­koń­czo­ny tra­gicz­ną śmie­rcią te­go dru­gie­go. Do­ko­na­na zbro­dnia mia­ła spo­wo­do­wać in­ter­wen­cję kró­la Wła­dy­sła­wa Ja­gieł­ły, któ­ry ska­zał Gro­ta na wy­gna­nie, sam za­mek zaś miał być zrów­na­ny z zie­mią w ra­mach przy­kła­du dla nie­przes­trze­ga­ją­cych u­sta­lo­ne­go po­rzą­dku i opor­nych.

WZGÓRZE ZAMKOWE, WIDOK OD STRONY DROGI

rawdziwość po­wyż­szej re­la­cji bu­dzi je­dnak u czę­ści hi­sto­ry­ków spo­re wą­tpli­wo­ści. Nie ma pe­wno­ści, że te­go ty­pu wy­pra­wa ka­rna w ogó­le mia­ła miej­sce, oraz że do­szło do zbu­rze­nia za­mku Słu­pe­ckich w wy­ni­ku je­go o­blę­że­nia. Na­wet w ta­kim przy­pa­dku na­le­ży przy­jąć ja­ko je­dną z hi­po­tez za­ło­że­nie, iż wa­ro­wnię od­bu­do­wa­no i uży­tko­wa­no jesz­cze przez kil­ka stu­le­ci. W cza­sach no­wo­żyt­nych wła­ści­cie­la­mi ma­jąt­ku Ko­na­ry by­li m.in. Soł­ty­ko­wie, Ko­cha­now­scy, Kra­siń­scy, Go­niew­scy i Ga­wroń­scy. Je­szcze w XIX wie­ku wi­docz­ne by­ły o­ka­za­łe fra­gmen­ty mu­rów zam­ko­wych, któ­re os­ta­tecz­nie za­wa­li­ły się pod o­strza­łem dział ro­syj­skich w cza­sie pier­wszej wo­jny świa­to­wej.

RUINA ZAMKU W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

e względu na brak wia­ry­go­dnych źró­deł nie­zwy­kle tru­dno jest scha­ra­kte­ry­zo­wać da­wną fo­rmę ar­chi­tek­to­nicz­ną za­mku. Nie pro­wa­dzo­no tu­taj jak do­tych­czas ba­dań wy­ko­pa­lis­ko­wych, a po­dej­mo­wa­na z rza­dka a­ma­tor­ska dzia­łal­ność po­znaw­cza przy­nio­sła e­fekt w po­sta­ci od­sło­nię­cia led­wie po­je­dyn­cze­go skle­pie­nia pi­wnic. Gmach zo­stał wznie­sio­ny za­pe­wne w sty­lu go­tyc­kim, na co wska­zu­je u­kład od­kry­tej ko­mo­ry piw­nicz­nej. Był to ra­czej ze­spół zwa­rty, o skrom­nej ku­ba­tu­rze, po­sa­do­wio­ny na li­tej ska­le i wznie­sio­ny z miej­sco­we­go pia­skow­ca, cio­sa­ne­go ka­mie­nia o­raz ce­gieł. Być mo­że za­mek po­sia­dał wie­żę.

PLAN ZACHOWANEJ PIWNICY ZAMKOWEJ WG A. MARAŚKIEWICZ

GOTYCKIE SKLEPIENIE PIWNICY I NAZIEMNE FRAGMENTY MURÓW PRZYZIEMIA

ladowe po­zo­sta­ło­ści wa­row­nej bu­do­wli zaj­mu­ją za­le­sio­ny les­so­wy cy­pel, od­cię­ty od re­szty wzgó­rza po­prze­czną, głę­bo­ką fo­są. Na pła­szczy­źnie wierz­cho­łka za­cho­wa­ły się nie­zbyt już czy­tel­ne re­li­kty, głó­wnie bu­dyn­ku mie­szkal­ne­go z od­kry­tą w okre­sie mię­dzy­wo­jen­nym pi­wni­cą. Ca­ły te­ren jest sil­nie po­ro­śnię­ty i tru­dny do pe­ne­tra­cji, szcze­gól­nie w okre­sie le­tnim, gdy zie­leń eks­plo­du­je, a akty­wne w tym cza­sie ko­ma­ry znie­chę­ca­ją do dłuż­szych o­glę­dzin.

ozostałości zamku znaj­du­ją się na wzgó­rzu, w od­da­le­niu od za­bu­do­wań. Z cen­trum wsi o­bie­ra­my kurs na Szcze­gli­ce, a na­stęp­nie – gdy dro­ga do Szcze­glic skrę­ca w le­wo - kon­ty­nu­uje­my ja­zdę pro­sto, już po na­wierz­chni szu­tro­wej. Kil­ka­set me­trów za przy­dro­żną fi­gur­ką mie­ści się po­se­sja, a przy niej ta­bli­ca z in­for­ma­cją o za­mku. Za bu­dyn­kiem tym skrę­ca­my w pra­wo i kie­ru­je­my się - już na pie­cho­tę - wzdłuż bu­dyn­ków go­spo­dar­czych. Po chwi­li wy­ła­nia nam się wi­dok na są­sie­dnią gó­rę zam­ko­wą. Do ru­in pro­wa­dzi cza­rny szlak ro­we­ro­wy. (mapa zamków)

1. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
2. A. R. Sypek: Zamki i warownie ziemi sandomierskiej, Trio 2003

TABLICA Z INFORMACJĄ O ZAMKU - TUTAJ ZOSTAWIAMY SAMOCHÓD I DALEJ IDZIEMY PIESZO

W pobliżu:
Ujazd - ruina zamku Krzyżtopór, 8 km
Ossolin - relikty zamku magnackiego XVIIw., 11 km
Rytwiany - relikty zamku rycerskiego XIVw., 25 km
Tudorów - relikty zamku rycerskiego XIVw., 27 km
Rembów - relikty zamku rycerskiego XIVw., 28 km
Szydłów - ruina zamku królewskiego XIVw., 29 km
Kurozwęki - zamek rycerski XIVw., przebudowany w stylu barokowym, 30 km
Międzygórz - relikty zamku królewskiego XIVw., 30 km

Warto zobaczyć również:

W pobliskim Klimontowie ma­je­sta­ty­czną ko­le­gia­tę św. Jó­ze­fa z XVII-XVIII wie­ku wznie­sio­ną z fun­da­cji Je­rze­go Os­so­liń­skie­go. Zbu­do­wa­na na pla­nie e­li­psy świą­ty­nia na­le­ży do gro­na naj­ory­gi­nal­niej­szych bu­do­wli te­go o­kre­su w Pol­sce, swą fo­rmą ści­śle na­wią­zu­jąc do ar­chi­te­ktu­ry we­ne­ckiej St. Ma­ria de la Sa­lu­te.

Dawny klasztor do­mi­ni­ka­nów o­raz koś­ciół pw. św. Ja­cka, wznie­sio­ne w 1. po­ło­wie XVII wie­ku przez Zbi­gnie­wa Os­so­liń­skie­go. Po osta­tniej wo­jnie w za­bu­do­wa­niach kla­sztor­nych mie­ści­ła się szko­ła, obec­nie cze­ka­ją one na za­go­spo­da­ro­wa­nie (2008).

tekst: 2013
fotografie: 2008
© Jacek Bednarek