|
SKROMNY MUREK JEST DZIŚ JEDYNĄ POZOSTAŁOŚCIĄ STRAŻNICY KSIĄŻĘCEJ
|
|
urowany zamek zbudowany został na miejscu wczesnośredniowiecznego drewnianego grodu z inicjatywy księcia wrocławskiego
Henryka Brodatego (+1238). Jego początki datowane są na pierwszą połowę XIII wieku, a nazwa prawdopodobnie ma swoją etymologię w zamieszkujących okoliczne skały sokołach. Pierwszym potwierdzonym źródłowo burgrabią Sokolca był Clericus Bolcze, według tradycji budowniczy pobliskiej twierdzy Bolczów. W roku 1372 wdowa po księciu świdnickim Bolku II Agnieszka Habsburżanka (+1392) oddała warownię w dzierżawę rycerzowi Henrykowi von Tschirn. Później źródła wymieniają Hannosa Reinbabe jako jednego z zarządców zamku, który w 1406 roku przeszedł w ręce Hansa von Tschirn z Płoniny, a po jego śmierci zasilił domenę Opitza von Tschirn. Podczas wojen husyckich panowie z Sokolca aktywnie wspierali powstańców i korzystając z wojennego bezhołowia niejednokrotnie weszli na drogę bezprawia czerpiąc korzyści z grabieży i rozbojów. Krytyczną dla dalszych losów strażnicy była noc z 11 na 12 sierpnia 1434, gdy spłonęła ona w następstwie walk pomiędzy husytami a zbrojnymi oddziałami mieszczan świdnickich. W drugiej połowie XV stulecia zamek stracił znaczenie militarne, choć jeszcze przez pewien czas funkcjonował jako siedziba rycerzy rabusiów, by na podstawie decyzji króla węgierskiego Macieja Korwina zostać ostatecznie zburzonym około 1470. Na początku XVI stulecia Władysław II Jagiellończyk, zaznaczając, że zamek jest zrujnowany, wydzierżawił klucz zamkowy Antonowi Schaffgotschowi (+1508) z Chojnika. Sto lat później hrabia
Hans Ulrych von Schaffgotsch (+1635) wykupił prawo do ruin i stał się prawowitym właścicielem Sokolca.
|
|
POZOSTAŁOŚCI ZAMKU SOKOLEC W GÓRACH SOKOLICH
|
W pobliżu ruin znajduje się imponująca grupa skalna zwana Krzyżną Górą, wyniesiona na wysokość 654 m n.p.m. Nazwa tej formacji pochodzi od krzyża, który umieszczono na niej w 1832 roku z polecenia księżnej
Marii von Hessen-Homburg dla upamiętnienia rocznicy urodzin jej męża
Wilhelma von Hohenzollerna. Konstrukcja ta ma niebagatelne rozmiary: kolumna wystaje 6 metrów ponad granitową skałę, w którą jest wpuszczona głęboko jej stopa, a ramiona sięgają 5,5 metra rozpiętości. Ważący 2 tony krzyż odlano w Królewskiej Odlewni w Gliwicach i z woli księżnej ozdobiono sentencją Krzyża błogosławieństwo dla Wilhelma, jego potomnych i całej doliny (tłum.).
|
|
|
W bliskości wsi Fischbach, niedaleko Gór Olbrzymich (Karkonoszy), wznoszą się dwie góry, dla podobieństwa bliźniakami nazwane, z których pierwsza nosi nazwę Falkenberg (Krzyżna Góra), a druga Forstberg (Sokolik). Na Falkenberg prowadzi droga ze wsi Fischbach i tam stał niegdyś zamek Falkenstein, z którego dziś bardzo nieznaczne szczątki pozostały. Czas pobudowania zamku i założyciel jego nie znani. Jedni twierdzą, że go wzniósł król Bolesław Kędzierzawy, drudzy, a z nimi Naso w swym dziele "Phoenix redivivus", że istnienie swe zawdzięcza księciu Henrykowi Brodatemu, mężowi św. Jadwigi, który znalazłszy tu gniazdo jastrzębie nazwał go od nich Falkensteinem (Jastrzębcem).
Jak co do czasu założenia, tak też i co do czasu jego zburzenia są zdania podzielone. Nie wiedzieć, czy przyznać słuszność tym, co kładą upadek jego na czas wojen husyckich, czy też tym, co do późniejszych czasów odnoszą to zdarzenie, dość, że w roku 1559 jest już tylko mowa o ruinie Falkensteinu. [...] Małżonka księcia Wilhelma kazała roku 1832 postawić na najwyższym szczycie Falkenbergu krzyż żelazny 21 stóp wysoki, z ramionami 18 stóp długimi, który można na milę odległości gołym okiem dojrzeć. Na krzyżu mieści się następny napis w języku niemieckim: "Błogosławieństwo krzyża nad Wilhelmem, jego potomstwem i całą doliną".
|
|
Tygodnik Ilustrowany, 1882
|
WIDOK Z KRZYŻNEJ GÓRY NA PASMO KARKONOSZY
|
amek wzniesiono z łupków granitowych na planie zbliżonym do czworokąta o wymiarach około 32x20 metrów. Z trzech stron założenie to obiegał mur obwodowy o zaokrąglonych narożnikach; od strony południowej dziedziniec opierał się o wypiętrzony masyw skalny. Bramę usytuowaną od zachodu flankowały dwa niewielkie budynki o nieznanym bliżej przeznaczeniu. Zespół obronny być może posiadał wieżę.
|
|
W odległości około jednego kilometra od ruin zamku wznoszą się dwa skalne wypiętrzenia o nazwach Sokolik Duży i Sokolik Mały. Wyniesiony na wysokość 620 m n.p.m. Sokolik Duży zwieńczony jest platformą widokową, na którą prowadzą wąskie żeliwne schodki otwierające dostęp do wspaniałej panoramy Rudaw Janowickich i pasma Karkonoszy. Od strony północnej rozpościera się pasmo Gór Kaczawskich, a od strony zachodniej - Góry Izerskie. W bliższej perspektywie dostrzec można miejscowości rozsiane po kotlinie jeleniogórskiej, wśród nich Trzcińsko z charakterystycznym barokowym kościółkiem pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, a także liczne stawy i malownicze formy skalne. Dużą popularnością cieszą się Sokoliki wśród spinaczy skałkowych. Warto wspomnieć, że trenowali tutaj wszyscy najwięksi polscy himalaiści, z Wandą Rutkiewicz i Jerzym Kukuczką na czele.
|
|
|
|
PANORAMA TRZCIŃSKA Z PLATFORMY WIDOKOWEJ NA SOKOLIKU DUŻYM, PO PRAWEJ BIELONY KOŚCIÓŁEK PW. MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ
|
W DRODZE DO RUIN ZAMKU SOKOLEC
|
|
uina znajduje się w pobliżu wzniesienia zwanego Krzyżną Górą, nieco na zachód od stromego podejścia na sam jej szczyt. Droga do zamku prowadzi przez
schronisko Szwajcarka, gdzie za niewielką opłatą można zostawić samochód (dotyczy tylko tych kierowców, którzy pojawią się w godzinach porannych - pozostali muszą parkować przy głównej drodze). Od schroniska należy kierować się czarnym szlakiem na Sokoliki. Na wysokości punktu widokowego Husyckie Skały szlak odbija w lewo i prowadzi dalej aż do schodów u podnóża szczytu Krzyżnej Góry. Aby dostać się w pobliże schroniska Szwajcarka wjeżdżamy na szosę prowadzącą z Janowic Wielkich do Karpnik, by na wysokości Przełęczy Karpnickiej skręcić na północ w niepozorną, wąską drogę gruntową. Osoby, które wybiorą podróż pociągiem, powinny wysiąść na stacji w Janowicach Wielkich, skąd wprawdzie czeka ich aż 8-kilometrowy spacer, ale piękne widoki z pewnością zrekompensują wysiłek. Tym bardziej, że po drodze wznosi się malownicza ruina zamku Bolczów.
|
|
1. M. Chorowska: Rezydencje średniowieczne na Śląsku, OFPWW 2003
2. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
4. N. Poniatowska-Wasiak: Rudawy Janowskie, e-przewodnik turystyczny, 2016
|
W KOTLINIE JELENIOGÓRSKIEJ
|
W pobliżu:
Karpniki - zamek rycerski XIVw., przebudowany, 3 km
Janowice Wielkie - ruina książęcego zamku Bolczów XIVw., 6 km
Bukowiec - renesansowy dwór obronny XVIw., przebudowany, 7 km
Czarne - renesansowy dwór obronny XVIw., 15 km
Siedlęcin - wieża mieszkalno-obronna XIVw., 23 km
Rybnica - ruina zamku XIVw., 24 km
Płonina - ruina zamku rycerskiego, XIVw., 25 km
Chojnik - ruina zamku książęcego XIVw., 25 km
|
tekst: 2018
fotografie: 2008
© Jacek Bednarek
|
|