arowny zamek w Namys³owie zbudowany zosta³ oko³o 1360 roku na polecenie króla Czech Karola IV Luksemburskiego. Powsta³ on w miejscu wcze¶niejszego grodu, o którym g³o¶no by³o z racji politycznej roli, jak± gród ten odegra³ w roku 1348 - bêd±ce w polskim zastawie miasto go¶ci³o wówczas wspomnianego Karola i jego adwersarza w osobie polskiego króla Kazimierza Wielkiego, uk³adaj±cych siê po trwaj±cej trzy lata wojnie miêdzy Koron± a Pañstwem Czeskim. Postanowienia pokojowe by³y dla nas niekorzystne i na wiele lat uzale¿ni³y ¦l±sk z po³o¿onym w jego granicach Namys³owem najpierw od Czechów, a pó¼niej od Niemców. Stanowi±ca czêsty cel odwiedzin Karola warownia nie posiada zbyt obszernej literatury. Do lat trzydziestych XVI stulecia przedstawia³a w³asno¶æ królewsk±, z niewielkim interwa³em na pocz±tku wieku XV, kiedy to Namys³ów przez pewien okres nale¿a³ do tak zwanego zwi±zku ksi±¿êcego utworzonego w celu obrony wspólnych interesów ¶l±skich. W roku 1404 na zamku go¶ci³ król W³adys³aw Jagie³³o, natomiast w 1439 zawarto tutaj ugodê pomiêdzy kandydatami do tronu czeskiego: 13-letnim królewiczem Kazimierzem Jagielloñczykiem i Albrechtem Habsburgiem. Kilka lat wcze¶niej warowniê próbowali zagarn±æ husyci, ale tego celu nie uda³o im siê zrealizowaæ.
PLAN MIASTA NA RYCINIE F.B. WERNHERA, TOPOGRAFIA ¦L¡SKA 1744-1768, ZAMEK PO PRAWEJ STRONIE OZNACZONY CYFR¡ 6
WIDOK NAMYS£OWA Z XVIII WIEKU, ¬RÓD£O J.W., ZAMEK WIDOCZNY W LEWYM GÓRNYM ROGU
W
1533 roku zamek trafi³ drog± zastawu w rêce Rady Miasta Wroc³awia. Nied³ugo potem z inicjatywy rajców miejskich rozbudowano go o zewnêtrzny dziedziniec i dodatkow± przestrzeñ mieszkaln±. W XVII i XVIII stuleciu prowadzono dalsze inwestycje, m.in. po po¿arze w roku 1658 i zniszczeniach spowodowanych przez oddzia³y pruskie podczas wojny prusko-cesarskiej w 1741, kiedy to podczas 3-dniowego oblê¿enia powa¿nie ucierpia³y mury pó³nocne i wschodnie. Nieco wcze¶niej, bo w roku 1703 zamek wykupi³ z r±k cesarskich zakon krzy¿acki, a nastêpnie zaadaptowa³ jego wnêtrza na siedzibê lokalnej komandorii. Po kasacji zakonu (w Prusach) w 1810 roku gmach sta³ siê w³asno¶ci± skarbu pañstwa i poprzez licytacjê publiczn± wszed³ w posiadanie prywatnego w³a¶ciciela. W 1895 zabytkowy dom zamkowy wraz z po³o¿onym w jego s±siedztwie browarem trafi³ w rêce niemieckiego piwowara Augustyna Haselbacha (browar Haselbach) i pomimo pó¼niejszych przekszta³ceñ w³asno¶ciowych do dzi¶ zwi±zany jest on z funkcjonuj±cym pod zmienion± ju¿ nazw± zak³adem (ob. Grupa ¯ywiec S.A.).
DZIEDZINIEC ZAMKOWY NA POCZTÓWCE Z DRUGIEJ DEKADY XX WIEKU
WIDOK ZAMKU Z LOTU PTAKA - NA PIERWSZYM PLANIE BRAMA WJAZDOWA NA DZIEDZINIEC, FOTOGRAFIA POWOJENNA
urowany ¶redniowieczny zamek posiada³ nieregularny, owalny zarys, nawi±zuj±cy zapewne do starych wa³ów drewniano-ziemnych. Zajmowa³ on powierzchniê oko³o 1500 metrów kwadratowych i sk³ada³ siê z ceglanych, w dolnych partiach kamiennych murów obronnych i przystawionego do nich od pó³nocy jednotraktowego, piêtrowego pa³acu mieszkalnego. ¦rodkow± o¶ tego budynku podkre¶la³ dwupiêtrowy ryzalit z parterowym portykiem wej¶ciowym i usytuowan± na piêtrze kaplic±. Zamek prawdopodobnie nigdy nie posiada³ wie¿y. W latach 1533-40 mieszczanie wroc³awscy dostawili od zachodu w±ski budynek mieszkalny, a zamykaj±ce trapezoidalny dziedziniec wewnêtrzny od po³udnia skrzyd³o po³udniowe wzniesione zosta³o przez joannitów po 1770 roku. W okresie pó¼niejszym rozebrano wschodni odcinek murów trwale ³±cz±c g³ówny dziedziniec z dziedziñcem wschodnim.
PLAN ZAMKU W NAMYS£OWIE W XVIII WIEKU, KURT BIMLER: DIE SCHLESISCHEN MASSIVEN WEHRBAUTEN 1940
NIECO WYIDEALIZOWANY WIDOK WSPÓ£CZESNY ZAMKU NA RYCINIE HENRYKA OSTROWSKIEGO
o czasów wspó³czesnych zamek zachowa³ siê we wzglêdnie dobrym stanie, choæ bior±c pod uwagê fakt, ¿e nale¿y on do zamo¿nego w³a¶ciciela (koncern Heineken), jego kondycja pozostawia wiele do ¿yczenia. Budowla stoi na terenie browaru i dostêp do niej jest mocno ograniczony - praktycznie podej¶æ mo¿na tylko od wschodu, gdzie przez furtê bramn± prowadzi wej¶cie na opuszczony i zaniedbany dziedziniec. Wej¶cie to od lat pozostaje zakratowane, ale pozwala przynajmniej rzuciæ okiem na zabudowê wewnêtrzn±. Na dziedziñcu oprócz mocno odrapanych ju¿ elewacji uwagê przyci±ga pó¼norenesansowa, ozdobiona maszkaronami, g³owami lwów i motywami ro¶linnymi studnia z 1600 roku oraz zabytkowy ryzalit z nadbudowan± XIV-wieczn± kaplic±.
ZAMEK W NAMYS£OWIE: SKRZYD£O PÓ£NOCNE
SKRZYD£O PO£UDNIOWE ZAMKU
WIDOK WSCHODNI NA DZIEDZINIEC
DOJAZD
N
amys³ów po³o¿ony jest oko³o 50 km na wschód od Wroc³awia, przy drodze 39 ³±cz±cej Kêpno z Brzegiem. Czêsto zatrzymuj± siê tutaj poci±gi z Wroc³awia i Kluczborka. Po wyj¶ciu z dworca PKP lub po³o¿onego nieopodal dworca autobusowego nale¿y skrêciæ w lewo w ulicê Podwale i nastêpnie i¶æ wzd³u¿ miejskich murów obronnych. Po kilkuset metrach na horyzoncie widaæ ju¿ zamek. Dostêpu do niego broni jednak szlaban i budka stra¿nicza, trzeba wiêc przy budce skrêciæ w prawo, a po kolejnych stu metrach w lewo, w skwer im. kardyna³a Wyszyñskiego, i na koñcu skweru jeszcze raz w lewo. Dalej droga prowadzi w±sk± uliczk± wprost do zamkowej bramy.
LITERATURA
1. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
2. I. T. Kaczyñscy: Zamki w Polsce po³udniowej, Muza SA 1999
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Ko³odziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
ZAMEK W NAMYS£OWIE, WSCHODNI SZCZYT SKRZYD£A PÓ£NOCNEGO Z BRAM¡
W pobli¿u: Bierutów - zamek ksi±¿±t ole¶nickich z XIII w., przebudowany, 13 km
Kar³owice - zamek rycerski z XIV w., przebudowany, 28 km Ole¶nica - zamek ksi±¿±t ole¶nickich z XIV-XVI w., 30 km Brzeg - zamek ksi±¿±t brzeskich z XIV-XVI w., 33 km
Jelcz-Laskowice - ruina zamku ksi±¿êcego z XIV-XVI w., 36 km O³awa - zamek ksi±¿êcy z XIV w., przebudowany, 40 km
WARTO ZOBACZYÆ:
Obszerne fragmenty murów obronnych, z których najstarsze posiadaj± metrykê XIV-wieczn±. Ten zamykaj±cy miasto ci±g umocnieñ dawniej ubezpiecza³o czterdzie¶ci baszt i trzy bramy: Wroc³awska, Krakowska i Wodna. Do dzi¶ zachowa³a siê brama Krakowska - odrestaurowana jest punktem widokowym i jedn± z atrakcji turystycznych Namys³owa. Ciekawostk± pozostaj± dwa arkadowe przepusty w murze, przez które przep³ywa odnoga rzeki Widawy tworz±c tzw. Wyspê M³yñsk±.